Makowski Teodor

– działacz niepodległościowy, pseudonim: „Pikalski”, powstaniec śląski.
Urodził się 17 kwietnia 1884 r. w Czeladzi, w budynku przy ul. Kaczej nr 3, w rodzinie Antoniego i Wiktorii z Bereszków. Ukończył 3 klasowa szkolę powszechną w Czeladzi. Z zawodu był mistrzem fryzjerskim. Prowadził zakład fryzjerski (zwany rezurą) a także zajmował się charakteryzacją m.in. aktorów teatru w Będzinie.
Od 1904 roku Teodor Makowski był członkiem SdKPiL a później PPS, działającym pod pseudonimem „Pikalski”. Jego rezura była miejscem spotkań członków Partii i bojowców. W roku 1906 za współudział (z Bronisławem Dorobczyńskim) w udanym zamachu na Rynku w Czeladzi na policmajstra Wołkowa, ścigany przez władze rosyjskie wyjechał na tereny zaboru austriackiego. Po powrocie w dniu 1 grudnia 1906 roku został aresztowany przez władze rosyjskie. Po 3. miesiącach aresztu w Będzinie a następnie Piotrkowie został odstawiony etapem na Syberię do miasta Tuła, na dożywotnie osiedlenie. W 1907 r. uciekł z Tuły i przyszedł do domu pieszo. Po krótkim pobycie w Czeladzi w obawie przed powtórnym aresztowaniem uciekł do Austrii i ukrywał się w miejscowości Jaworznia. Powtórnie aresztowany za działalność niepodległościową w PPS zostaje zesłany do Tobolska a stamtąd do Orenburga w Rosji.
W1909, w wieku 25 lat Teodor ożenił się z wdową Zofią ze Sztajerów Lis czeladzianką, której rodzina prowadziła zajazdy przy ul. Kościelnej 3 i na Rynku, tzw. karczmę wójtowską. Z małżeństwa z Zofią urodziła się w 1911 r. córka Helena.
W 1916 roku Teodor Makowski wstąpił do POW. W tym samym roku za „przestępstwa polityczne” został aresztowany przez władze niemieckie i osadzony na 3 miesiące w będzińskim więzieniu.
11 listopada 1918 roku jako członek Straży Narodowej zapoczątkował w Czeladzi akcję rozbrajania Niemców w Zagłębiu Dąbrowskim, razem z dr. Felicjanem Sławoj- Składkowskim, ówczesnym lekarzem kopalni węgla „Saturn”, późniejszym premierem rządu II RP. Już jako stateczny obywatel, mąż i ojciec, bierze czynny udział we wszystkich powstaniach śląskich. W 1920 jako sanitariusz uczestniczy w walkach pod Michałkowicami Siemianowicami i Chorzowem. W III Powstaniu Śląskim organizuje zaopatrzenia wojsk powstańczych oraz w walczy na Górze Świętej Anny.
W 1926 roku zostaje wybrany prezesem Związku Powstańców Śląskich grupy Czeladź a na Zjeździe Zarządu Głównego Związku Powstańców Śląskich w Sosnowcu powierzono Mu funkcję wiceprezesa.
Aktywnie działał w Ochotniczej Straży Pożarnej w Czeladzi.
W roku 1933 małżonkowie Makowscy wybudowali drugi dom (obecnie Rynek 2) .
Za działalność niepodległościową Teodora Makowskiego uhonorowano trzema odznaczeniami państwowymi: medalem pamiątkowym za wojnę lat 1918 – 1921 Polska Swemu Obrońcy, w 1937 roku Medalem Niepodległości a w 1947 roku Śląskim Krzyżem Powstańczym.
Po wkroczeniu Niemców do Czeladzi we wrześniu 1939 roku Teodor Makowski jako były powstaniec śląski, ukrywał się w lesie w obawie przed aresztowaniem,.
Podczas okupacji hitlerowskiej rodzina Makowskich została wyrzucona z nowego domu przy Rynku, który zajęli Niemcy. Wrócili do niego dopiero po wojnie. Niedługo potem, w 1946 zmarła żona Teodora. Półtora roku później w 1947 Teodor Makowski ożenił się powtórnie, z panną Franciszką Jakiel z Sosnowca. Poznali się przez Adelajdę Dorobczyńską, żonę Bronisława Dorobczyńskiego – „Czarnego Janka” (kolegę Teodora) a córkę siostry Teodora- Józefy Eljasińskiej z Sosnowca. Ada była serdeczną koleżanką Franciszki i poznała ją ze swoim wujem. Ze związku z Franciszką urodził się w 1949 syn Teodor, Franciszek. Teodor Makowski zmarł 24 lipca 1954 roku w wieku 70. lat. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Czeladzi, razem ze swoimi rodzicami.
Post scriptum.
Franciszka, druga żona Teodora zmarła w 1986 roku i jest pochowana w Czeladzi razem z mężem.
Syn Teodor, Franciszek od 1967 roku kiedy wyjechał z Czeladzi na studia w Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej, mieszka w Gdyni. Całe swoje zawodowe życie związał z morzem. Z żoną Elżbietą dochowali się córki Katarzyny i wnuczki Izabeli.

Skip to content