Marczyński Józef

– lekarz, społecznik, burmistrz Czeladzi
Urodził się 3 marca 1891 we wsi Brzezinki (pow. Opoczno) w średnio zamożnej rodzinie włościańskiej jako jedyne dziecko Józefa i Franciszki z Bukarowiczów. Gdy miał 5 lat umiera jego ojciec. Matka wkrótce powtórnie wychodzi za mąż. Od dziecka Józef wyróżniał się inteligencją i wybitnymi zdolnościami. Pewnie dlatego rodzice zdecydowali się po zdanej maturze w Gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim wysłać syna na studia medyczne do Krakowa . Na Uniwersytecie Jagiellońskim jednocześnie uczęszczał na wykłady Wydziału Prawa.
W 1916 roku ożenił się ze swą miłością jeszcze z czasów gimnazjalnych, sosnowiczanką – Stanisławą Czarnomską.
Jako Młody chłopak zaangażował się w działalność niepodległościową. Był członkiem Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” oraz Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, służąc w 5 pułku piechoty. W listopadzie 1916 został mianowany chorążym sanitarnym, a od wiosny 1917 oficerem zakładu sanitarnego dywizji (szpital polowy w Legionowie). Podczas tzw. „kryzysu przysięgowego” za odmowę złożenia przysięgi internowany przez Niemców w Beniaminowie. Po demobilizacji ukończył studia uzyskując w 1920r. dyplom i propozycję objęcia asystentury oraz pracy naukowej na UJ. Odmówił, wrócił w rodzinne strony, przyjmując posadę lekarza ubezpieczalni społecznej i lekarza fabrycznego w Drzewicy. W 1926r. po wygranym konkursie otrzymał stanowisko lekarza miejskiego w Czeladzi, którego obowiązkiem była opieka nad stanem sanitarnym miasta. Młody lekarz dał się poznać w mieście z najlepszej strony. Nie tylko organizował pogadanki na temat walki z chorobami zakaźnymi ale także organizował szczepienia dzieci. Funkcję lekarza miejskiego Marczyński pełnił do kwietnia 1928 kiedy to na wniosek starosty będzińskiego J. Boxy, wojewoda kielecki powierzył Marczyńskiemu kierownictwo sprawami miasta, oddając mu do pomocy Radę Przyboczną. W randze burmistrza, Marczyński pozostawał przez rok do marca 1929r.
W 1929r. podczas wyborów do Rady Miejskiej wybrano go radnym z listy BBWR, ale w Czeladzi Marczyński nie pozostał już długo. W kwietniu 29 roku przeprowadził się do Sosnowca i objął urząd prezydenta miasta. Już w październiku tego samego roku Marczyński zrezygnował ze stanowiska z powodu braku współpracy z rajcami Sosnowca oraz wyraźnej niechęci wobec jego osoby.
Po opuszczeniu Zagłębia Dąbrowskiego pracował jako lekarz naczelny kolejno Ubezpieczalni Społecznej w Częstochowie, Lwowie, gdzie jednocześnie był komisarzem Sanatorium Przeciwgruźliczego, w Radomiu (1932) i Bydgoszczy. W 1935 wraz z rodziną zamieszkał w Warszawie obejmując stanowisko dyrektora wydziału miejskiej Pomocy Lekarskiej i wicedyrektora Szpitalnictwa Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy. Po wybuchu wojny nie został powołany do wojska na prośbę prezydenta Starzyńskiego, który powierzył Marczyńskiemu obowiązki szefa cywilnej służby sanitarnej miasta Warszawy. Po kapitulacji stolicy odmówił opuszczenia miasta mimo realnej obawy represji ze strony wroga. Niemal natychmiast podjął walkę jako aktywny członek i pełnomocnik na miasto Warszawa Podziemnej Organizacji Orła Białego. Aresztowany przez Niemców 30 marca 1940r. i więziony na Pawiaku, 2 maja 1940r. został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie otrzymał numer obozowy 23811. Zamordowany 9 listopada jako jedna z 33 osób dla „uświetnienia” rocznicy pierwszego nieudanego puczu monachijskiego przeprowadzonego przez NSDAP w 1923r. Jego nazwisko jest umieszczone na tablicy pamiątkowej w obozie Sachsenhausen.
Odznaczony Medalem Niepodległości. Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Symboliczny grób Józefa Marczyńskiego znajduje się w Sosnowcu przy ulicy Smutnej w grobowcu rodzinnym Czarnomskich.
Z żoną Stanisławą miał czworo dzieci, dwóch synów Jerzego i Tadeusza (zmarł w dzieciństwie) i dwie córki Marię i Barbarę. Maria trafiła podczas wojny do obozu w Oświęcimiu, dzięki lekarzom, znajomym ojca przeżyła. Barbara – żołnierz AK, uczestniczka powstania warszawskiego (odział Chrobry) po upadku powstania przeszła przez obozy jenieckie Łambinowice, Kilberg, Altenburg i Zeitheir gdzie w szpitalu wojskowym urodziła córkę. Dzięki lekarzom także znajomym ojca obie z córką przeżyły.
Jerzy brał czynny udział w cywilnej obronie Warszawy oraz w ruchu oporu.

 

Skip to content