Pasterak Michał

– urodził się 8 września 1888 roku w miejscowości Babica położonej 7 km od Wadowic, w rodzinie chłopskiej. Jego rodzice Jan i Anna z.d. Książek byli dość zamożni, posiadali dom z zabudowaniami gospodarczymi i orną ziemię, a do tego Jan dorabiał na wiejskich weselach grą na flecie. Niestety oboje Pasternakowie i Jan i Anna bardzo wcześnie osierocili Michała, swoje jedyne dziecko. Anna zmarła gdy chłopiec miał 4 lata, Jan gdy ten liczył sobie lat 7. Osieroconego jedynaka wziął pod swą opiekę kuzyn ojca Franciszek Pasterak, który równocześnie „zaopiekował się” pokaźnym majątkiem zmarłych rodziców Michała, uznając go za rekompensatę przyszłych wydatków związanych z wychowaniem i utrzymaniem chłopca. W wieku 12 lat Michał rozpoczął swe życie zawodowe praktykując w restauracji i sklepie żydowskim w Wadowicach. W latach 1906 – 1909 pracował w Zakładach elektrycznych w Ostrawie Morawskiej. W tym czasie został powołany w szeregi wojska austriackiego do odbycia służby wojskowej w 56 pułku piechoty w Wadowicach. Po jej zakończeniu w roku 1912 wyjechał do Stanów Zjednoczonych gdzie podjął pracę w Fabryce Odlewów Żeliwnych Forda. Do kraju powrócił w 1914r, a w lipcu tego samego roku z wybuchem I wojny światowej zmobilizowany ponownie znalazł się w armii austriackiej, z którą w stopniu Kaprala walczył na frontach rosyjskim i włoskim, trzykrotnie odnosząc rany.

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę w 1918 roku niepodległości, rozpoczął służbę w wojsku polskim , w żandarmerii Kieleckiej. Po 3 latach został zwolniony z wojska, swe życie cywilne wiążąc z Czeladzią a dokładnie z jej dzielnicą Piaski. Już we wrześniu 1922 roku podjął pracę jako kontroler w kopalni „Czeladź”. Dwa miesiące później w listopadzie 1922 roku ożenił się z sześć i pół roku młodszą sosnowiczanką – Genowefą Kędzior. Z ich małżeństwa na świat przyszło troje dzieci: córka Krystyna (1923r.) i synowie Jan (zmarły w dzieciństwie) i Mirosław (1929r.). Genowefa nie pracowała zawodowo, zajmowała się domem i wychowaniem dzieci. Michał poza pracą na kopalni zaangażował się w działalność piaskowskiego Koła Związku Podoficerów Rezerwy, w którym od chwili ufundowania sztandaru powstania powierzono mu funkcję chorążego.

Związek Podoficerów Rezerwy RP powstał w Czeladzi 16 grudnia 1928r. W jego skład weszło również 25 podoficerów z Piasków, którzy bardzo szybko rozpoczęli starania o utworzenie samodzielnego koła na Piaskach. Już 4 czerwca 1930r. taką zgodę od Zarządu Okręgu w Katowicach otrzymali i od tego momentu rozpoczyna się odrębny byt Piaskowskiego Koła Związku Podoficerów Rezerwy. Koło szybko rozrosło się, podjęło również aktywne działania na rzecz lokalnej społeczności m.in. przy budowie boiska sportowego do piłki nożnej i tworzeniu Klubu Sportowego „Placówka”. Potwierdzeniem wiodącej pozycji i aktywności Społecznej Koła stało się ufundowanie a następnie uroczystość poświęcenia własnego sztandaru, która odbyła się 6 listopada 1932r, przy udziale władz państwowych, samorządowych, wojskowości, delegacji związków i organizacji zagłębiowskich.

Podczas uroczystego nabożeństwa w kościele Matki Bożej Bolesnej na Piaskach ks. szambelan Jerzy Imiela dokonał aktu poświęcenia sztandaru w obecności rodziców chrzestnych, którymi byli Starościna Boxowa, gen. Zając, dyr. Markiewicz z żoną, dyrektor Tezenas du Montcel z żoną, dyrektor administratów Herdhebant z żoną i panowie Musset i Greney. Po mszy na placu kościelnym rotmistrz Bożuchowski, wręczył poświęcony Sztandar prezesowi koła Piaski p. Kubińskiego a ten po złożeniu przyrzeczenia na wierność, oddał chorążemu Związku Michałowi Pasterakowi.

We wrześniu 1939r. wybuchła II wojna światowa. Po przegranej Kampanii wrześniowej już w październiku 1939r. okupanci zażądali wydania wszystkich sztandarów organizacyjnych władzom policyjnym. Wiele czeladzkich sztandarów zostało zniszczonych, ale nie sztandar Związku Podoficerów Rezerwy, który chorąży Pasterak, mimo grożącej jemu i jego rodzinie śmierci, postanowił przechować. Sztandar złożony w drewnianej skrzynie, ukrył pod dachem domu, w którym mieszkał przy ul. Clemencean 2. Było to wielce ryzykowne przedsięwzięcie, mogące w razie donosu szpiegujących reis – i folksdeutchów skończył się tragicznie, ale Pasterak nie należał do strachliwych. Także w tym domu przez 2 miesiące w 1943r. przechowywał dowódcę okręgu Będzińskiego AK – Eugeniusza Jurczyka, poszukiwanego i ściganego przez Gestapo za zabicie niemieckiego żandarma. Zresztą sam Michał był aktywnym działaczem ruchu oporu na Piaskach i komendantem oddziału GL-PPS a następnie AK. Pełnił funkcję dowódcy III plutonu I Kampanii Śródmieście Będzin, a do jego zadań należały zorganizowanie plutonu w liczbie 38 ludzi i przygotowanie ich do akcji oraz kolportowanie nielegalnej prasy. Jako pracownik dołowy kopalni „Czeladź” mający dostęp do materiału wybuchowego, dostarczał dynamit potrzebny organizacji do celów dywersyjnych. W pracy konspiracyjnej używał pseudonimu Jarząbek. To jego oddział m.in. współorganizował akcje zbrojne na kolei. Na co dzień w pracy na dole kopalni z gdzie sabotował pracę, specjalnie blokując taśmy wyciągowe, transportujące węgiel. Usunięcie awarii zerwania taśmy trwało co najmniej 2 godziny a przez ten czas następowała przerwa w dostawie urobku. Pasterak cały okres okupacji pracował w Kopalni Czeladź, początkowo w markowni, później karnie przeniesiony na dół Kopalni na najtrudniejsze chodniki, z sufitu których lała się woda.

Mimo ciężkiej, fizycznej pracy i działalności konspiracyjnej zarówno Michał jak i cała jego rodzina szczęśliwie doczekali końca wojny. Po wyzwoleniu nadal do połowy 1958 roku pracował w kop. Czeladź. Za pracę konspiracyjną i poświęcenie został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności oraz Krzyżem Partyzanckim. Należał do ZBOWiDu koło Piaski. Zmarł 9 maja 1963 roku w wieku 75 lat. Pochowany został na cmentarzu pogańskim w Sosnowcu.

 

Skip to content