Wystawa „Kreis Bendsburg 1939-1944. Powiat będziński w obiektywie okupanta” powstała w oparciu o materiały fotograficzne zgromadzone w zasobach Archiwum Państwowego w Katowicach. W zespole „Zbiór Fotografii Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Będzinie”, znajduje się kilkaset zdjęć wykonanych na terenie powiatu będzińskiego na zlecenie niemieckiej administracji.
Na oryginalność prezentowanej ekspozycji wpływa przede wszystkim fakt, że przedstawia ona zdjęcia w większości dotychczas niepublikowane, zawierając ujęcia dokumentujące ważne wydarzenia dla lokalnej społeczności niemieckiej, fragmenty tkanki miejskiej, które były poddawane przez Niemców przeobrażeniom, ważne z punktu widzenia okupanta inwestycje, czy warunki życia najuboższej ludności tego mikroregionu. W zbiorze najlepiej reprezentowanym miastem z uwagi na ilość materiału ikonograficznego jest Będzin. Zachowany zasób znakomicie ilustruje układ urbanistyczny miasta. Unikatowe fotografie przedstawiają nie istniejącą już zabudowę dawnego podzamcza czy dzielnicę wokół spalonej w 1939 roku synagogi wraz z ostatnimi historycznymi ujęciami tworzących ją budynków, przed ich wyburzeniem. Na wystawie zobaczyć będzie można także dokumentację zdjęciową z wizyty w Zagłębiu Dąbrowskim Fritza Brachta – nadprezydenta i gauleitera prowincji górnośląskiej.
Fotografie stanowią materiał źródłowy, dokumentujący silnie przeobrażoną w okresie PRL-u m.in. przez budowę nowej infrastruktury – dróg, i wielkich nowych osiedli mieszkaniowych. Pozwalają ocenić jak silna a dotąd niedoceniana, była ingerencja okupacyjnej nomenklatury w substancję architektoniczną, wydzierająca z pejzażu miast całe kwartały a nawet dzielnice, uważane jako niepożądane z uwagi na warunki estetyczne czy higieniczne.
Czeladź, znacznie słabiej reprezentowana pod względem liczebności zdjęć niż Będzin, również została utrwalona na kliszy kilkunastoma ciekawymi ujęciami. Wśród nich najciekawszych są te, które dokumentują przeobrażenia urbanistyczne okolic rynku, głównie ulicy Rynkowej oraz północnego narożnika głównego placu miejskiego, a także te, ukazujące zabudowania osiedla robotniczego na Piaskach.
Wystawa dostępna od 7 września do 31 października 2020 roku.
