Realizacja: 2025r.
Dofinansowano ze środków pozostających w dyspozycji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kultura ludowa i tradycyjna 2025
Inicjatywa zakłada ochronę oraz popularyzację górniczych tradycji oraz niematerialnego dziedzictwa postindustrialnego, które ugruntowały tożsamość Zagłębia Dąbrowskiego. Obecnie elementy te zanikają wraz ze zmierzchem ery przemysłu ciężkiego. W odpowiedzi zaplanowana została dokumentacja i archiwizacja zjawisk z zakresu niematerialnego dziedzictwa górniczego oraz ich upowszechnienie. Przygotowane publikacje, zrealizowane warsztaty i działania twórcze pomóc mają w pielęgnowaniu zagłębiowskiego dziedzictwa poprzemysłowego. Naszym celem jest kultywowanie pamięci, jej twórcza reinterpretacja, integracja potencjałów. Wszystko to by pozwolić kulturze pogórniczej trwać, a mieszkańców regionu wspierać w pielęgnowaniu swojej tożsamości. Aktywności rozwijać mają w uczestnikach nowe kompetencje kulturowe, które wzmocnią potencjał lokalnego kapitału społecznego.
W ramach zadania zrealizowane zostaną:
1) Przeprowadzenie badań naukowych dotyczących wybranych aspektów niematerialnego dziedzictwa górniczego Zagłębia Dąbrowskiego, takich jak: życie teatralne wokół kopalni, działalność orkiestr górniczych, funkcjonowanie towarzystw artystycznych przy kopalniach, architektura związana z kopalniami oraz kultura czasu wolnego górników.
2) Archiwizacja zasobów dziedzictwa kulturowego, w tym gromadzenie i opracowywanie materiałów źródłowych, wspomnień oraz dokumentacji fotograficznej i prasowej związanej z dziedzictwem obchodów barbórkowych na terenie Czeladzi.
3) Dwie publikacje naukowe/specjalistyczne
1. Monografia naukowa: „Nie samym węglem człowiek żyje” – publikacja obejmująca interdyscyplinarną analizę górniczego dziedzictwa kulturowego Zagłębia Dąbrowskiego, która stanowić będzie trwały wkład w naukowe opracowanie tej tematyki.
2. Zbiór źródeł: „Obchody barbórkowe w Czeladzi – zbiór źródeł prasowych” – opracowanie ukazujące historyczne znaczenie i rozwój obchodów Barbórki w regionie, które stanie się wartościowym narzędziem edukacyjnym i materiałem dla przyszłych badań.
4) Warsztaty dotyczące obrzędów górniczych:
– warsztaty skierowane do różnych grup wiekowych (dzieci, młodzieży, dorosłych, seniorów) będą przybliżać tradycje i obrzędy górnicze, takie jak pasowanie na górnika, zwyczaje związane z Barbórką czy symbolika związana z kulturą górniczą;
– działania warsztatowe mają na celu budowanie więzi z tradycją poprzez doświadczenie i aktywny udział, co pozwoli uczestnikom lepiej zrozumieć dziedzictwo kulturowe regionu.
– performatywne obchody Barbórki:
– koncert orkiestry górniczej: występ lokalnej orkiestry, nawiązujący do tradycyjnych obchodów Barbórki, podkreśli muzyczne dziedzictwo Zagłębia.
– warsztaty barbórkowe: uczestnicy będą mogli poznać symbolikę i historię święta Barbórki oraz wziąć udział w zajęciach artystycznych inspirowanych obchodami.
– spacer śladem niematerialnego dziedzictwa kopalni.
– promocja publikacji: podczas obchodów odbędzie się oficjalna prezentacja dwóch książek wypracowanych w ramach zadania: monografii „Nie samym węglem człowiek żyje” oraz zbioru źródeł „Obchody barbórkowe w Zagłębiu Dąbrowskim – zbiór źródeł prasowych”.
Wysokość dofinansowania: 50 000,00 zł