Kalendarium dziejów Czeladzi

IX – Przynależność ziemi czeladzkiej do plemienia Wiślan.

1038 – Złupienie Czeladzi przez czeskiego króla Brzetysława podczas niszczycielskiego najazdu na Polskę.

XI-XII – Czeladź w obrębie okręgu grodowego w Bytomiu wchodzącego w skład prowincji krakowskiej.

1138 – Czeladź w granicach dzielnicy senioralnej w wyniku ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego.

1178/1179 – Odłączenie zachodniej części prowincji krakowskiej i przyłączenie jej do państewka księcia Mieszka Plątonogiego. Czeladź pod panowaniem książąt opolskich.

1228, 1 VIII – Pierwszy przekaz źródłowy o Czeladzi. Wraz z karczmą i prawem hodowli bobrów darowana przez Kazimierza księcia opolskiego Klemensowi, wojewodzie opolskiemu, w podzięce za wierną służbę i za to, że jego brat Wierzbięta podjął się wybudowania nowego zamku opolskiego za obietnicę sfinansowania budowy połowy murów zamku w Opolu.

1228-1253 – Czeladź w latyfundium klasztoru benedyktynek w Staniątkach.

1254 – Powrót Czeladzi do domeny książąt opolskich.

1254-1260 – Fundacja kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika przez Władysława opolskiego.

1257, 24 VI – Wydanie w Czeladzi przez księcia Władysława dokumentu zezwalającemu zakonowi bożogrobowców w Miechowie na lokację wsi Chorzów i Białobrzezie na prawie niemieckim.

1260, 28 V – Wystawienie przez Władysława opolskiego dokumentu regulującego stosunki własnościowe z klasztorem benedyktynek w Staniątkach. Potwierdzenie dokonanej wcześniej zamiany między księciem a benedyktynkami, które oddały Czeladź i Kęty za wieś Brokot.

1262-1281 – Lokacja Czeladzi na prawie magdeburskim.

1281 – Czeladź w księstwie bytomskim pod rządami Kazimierza syna księcia Władysława opolskiego.

1308, 21 X – Wystawienie w Czeladzi przez biskupa krakowskiego Jana Muskatę dokumentu w sprawie obsady prepozytury św. Małgorzaty w Bytomiu.

1327 – Przemarsz przez miasto w kierunku Krakowa wojsk Jana Luksemburskiego króla Czech i tytularnego króla Polski.

1337 – Czeladź w zastawie u księcia cieszyńskiego Kazimierza. Następnie z powodu niewykupienia zastawu przez Władysława księcia bytomskiego i kozielskiego Czeladź weszła w skład księstwa cieszyńskiego.

1364 – Przejazd przez Czeladź Karola IV Luksemburskiego podążającego do Krakowa na zjazd monarchów.

1443 – Sprzedaż przez Wacława księcia cieszyńskiego księstwa siewierskiego biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu. W akcie sprzedaży wymieniona Czeladź.

1443 – Poświadczenie w dokumentach funkcjonowania w mieście komory celnej.

1490 – Pierwsza źródłowa wzmianka o radzie miejskiej.

1518 – Pożar miasta, w wyniku którego spłonął dokument lokacyjny.

1522 – Przywilej wystawiony przez biskupa Jana Konarskiego potwierdzający stan majątkowy miasta sprzed pożaru oraz prawo do urządzania targów we wtorki, a także dwóch jarmarków w dniach 8 maja i 27 września. Czeladzianie otrzymali również prawo wyrębu drzewa na potrzeby budowlane i opałowe w Lesie Łagiskim, za uprzednią zgodą starosty siewierskiego.

1539, 21 I – Udzielenie przez biskupa krakowskiego Piotra Gamrata 40-dniowego odpustu wszystkim, którzy przyczynią się do naprawy budynku kościoła i wyposażenia go w księgi oraz paramenty liturgiczne.

1567 – Pierwsze poświadczenie w dokumentach istnienia szkoły parafialnej.

1587 – Przejazd przez Czeladź arcyksięcia Maksymiliana Habsburga z towarzyszeniem wojsk.

1588 – Spalenie wsi Jakubowice zlokalizowanej po prawej stronie Brynicy.

1598 – Pierwsza wzmianka o istnieniu przytułku dla ubogich.

XVI – Powstanie drewnianego ratusza.

I poł. XVI – Budowa kościoła murowanego.

Przełom I i II dekady XVII w. – Budowa murowanej plebanii przez proboszcza ks. Andrzeja Skarżyńskiego.

1624 – Początek sporu z Wojciechem Mieroszewskim właścicielem Siemianowic, który zabrał czeladzianom plony z tzw. „pustych” Jakubowic.

1625 – Przywilej wystawiony przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego, na mocy którego miastu przynależały wszystkie opłaty za przejazd przez most na rzece Brynicy.

1626 – Splądrowanie Czeladzi przez żołdaków.

1636, 30 V – Wydanie w Siewierzu przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika przywileju zatwierdzającego urządzanie w Czeladzi targów co wtorek, jak również trzech jarmarków: w pierwszą niedzielę po św. Stanisławie BiM ( po 8 maja), na św. Bartłomieja (24 sierpnia) i w pierwszą niedzielę po święcie Przeniesienia Relikwii św. Stanisława BiM (po 27 września).

1636, 24 VIII – Wystawienie przez biskupa Jakuba Zadzika dokumentu dotyczącego oznaczenia granic między miastem Czeladź a wsiami leżącymi po śląskiej stronie granicy państwowej Dąbrówką Małą, Jakubowicami, Siemianowicami oraz Bańgowem i zawierającego szczegółowy opis wytyczenia lądowej granicy gruntów Czeladzi, jak też oznakowania licznymi kopcami granicznymi poszczególnych jej odcinków.

1650 – Wybudowanie przy kościele pw. św. Stanisława BiM osobnej kaplicy z ołtarzem i obrazem Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia ufundowanej przez Andrzeja i Teresę Kreczyków ze Stanowic właścicieli wsi Przełajka i Załęże.

1651, 1 II – Założenie w Czeladzi bractwa św. Anny na mocy decyzji Wojciecha Janowskiego przełożonego rezydującego przy kościele bernardynów św. Anny w Warszawie.

1655 – Zniszczenie miasta przez wojska szwedzkie.

1683, 19 VIII – Przejazd przez Czeladź króla Jana III Sobieskiego podążającego na Wiedeń.

1697, 27 VII  – Przejazd przez Czeladź Augusta II Sasa udającego się do Krakowa, aby objąć tron polski.

1671 – Nadanie zbiorowemu cechowi skupiającemu szewców, krawców, kowali, sukienników, tkaczy, kuśnierzy, bednarzy i rzeźników przywileju przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego.

1675, 28 V – Przyznanie miastu przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego przywileju składu soli, czyli nakazu zatrzymywania się na trzy dni kupców transportujących sól z kopalń w Wieliczce i Bochni w kierunku Śląska, a także prawa do odbywania czwartego jarmarku w poniedziałek po Zielonych Świątkach.

II poł. XVI – powstanie wspólnoty religijnej braci polskich (arian).

1721 – Incydenty graniczne pomiędzy mieszkańcami Czeladzi a Karolem Józefem Erdmannem z rodu hrabiów Henckel von Donnersmack. Intensyfikacja sporów granicznych w kolejnych latach.

Ok. 1730 – Budowa na tzw. „pustych” Jakubowicach folwarku przez proboszcza parafii pw. św. Stanisława BiM ks. Michała Maurycego Komeckiego.

1736 – Powódź miasta po trwających 73 dniach opadach deszczu.

1740 – Zakończenie procesu o czary wytoczonego Katarzynie Włodyczkowej. Skazanie kobiety na śmierć przez dekapitację.

1780 – Powstanie murowanego ratusza.

1790, 11 VI – ustawa Sejmu Czteroletniego o likwidacji odrębności ustrojowej księstwa siewierskiego i włączeniu tego obszaru do Rzeczypospolitej.

1792, 27 IV – Nadanie miastu przywilejów przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Odtąd w zakresie sądownictwa miasto podlegało magistratowi będącemu zarazem sądem miejskim, któremu nadany został nowy herb przedstawiający wieżę murowaną z trzema oknami otoczoną murem, którego jedna część położona jest nad rzeką Brynicą.

1795 – Przyłączenie w wyniku III rozbioru Rzeczypospolitej zachodnich obszarów Małopolski, w tym Czeladzi do państwa pruskiego pod nazwą Nowy Śląsk.

1806 – 1807 – Czeladzianie w szeregach zrywu powstańczego przeciw Prusom.

1807, 9 IV – Czeladzianie uczestnikami rebelii w Mysłowicach – plądrowanie domów mysłowiczan, grabież zamku Mieroszewskich.

1807, 3 V  – Uroczystości rocznicowe z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791 r.

1807-1815 – Czeladź w granicach Księstwa Warszawskiego.

1807 – Powstanie w mieście oddziału gwardii narodowej dla obrony przed nieprzyjacielem w liczbie około 50 gwardzistów rekrutujących się spośród mieszkańców Czeladzi.

1809 – Wkroczenie do Czeladzi oddziału austriackiego gen. mjr. Johanna von Branovacsky’ego. Rozbrojenie gwardzistów. Miasto pod okupacją austriacką.

1813 – Kwaterunek oddziałów wojska polskiego pod generalną komendą księcia Józefa Poniatowskiego – żołnierzy i oficerów z 12 pułku piechoty pod dowództwem pułkownika Macieja Wierzbickiego i 15 pułku piechoty Macieja Straszewskiego.

1813 – Spustoszenie miasta przez wojska rosyjskie maszerujące w stronę Śląska.

1815 – 1831 – Czeladź w granicach Królestwa Polskiego.

1816 – Miasto w powiecie i obwodzie olkuskim, województwie krakowskim.

1822 – Utworzenie pierwszego urzędu pocztowego mocą ukazu carskiego.

1826 – Spór graniczny między czeladzianami a rodziną Donnersmarcków.

1830 – Czeladzianie w powstaniu listopadowym.

1831 – Pierwsza epidemia cholery w mieście.

1832 – 1864 – Miasto w obrębie Królestwa Polskiego będącego prowincją Cesarstwa Rosyjskiego.

1835, 13 V – Narodziny pierwszego Żyda – chłopca o imieniu Michał z ojca Szime Zyzyk Faska i matki Chai Sury Sztajn.

1835 – Powstanie odrębnego cechu szewców.

1858 – Pierwsze odkrycie wierzchnich warstw węgla kamiennego przez czeladzianina Aleksandra Boguckiego.

1863, 14 II  – Werbunek czeladzian do powstania styczniowego ogłoszony przez przebywającego w mieście porucznika Zygmunta Chmielińskiego.

1863 – Walki mieszkańców Czeladzi w oddziałach powstańczych dowodzonych przez Apolinarego Kurowskiego i Teodora Cieszkowskiego.

1845 – 1866 – Czeladź w granicach guberni radomskiej.

1864 – Parcelacja folwarku plebańskiego usytuowanego po zachodniej stronie rzeki Brynicy w związku z ukazem uwłaszczeniowym cara.

1865 – 1914 – Czeladź w obrębie terytorium Kraju Przywiślańskiego znajdującego się w strukturze imperium carów.

1866 – Miasto włączone do powiatu będzińskiego guberni piotrkowskiej.

1868 – Wydzielenie z dawnego folwarku plebańskiego sześciu mórg ziemi stanowiących uposażenie proboszcza czeladzkiej parafii.

1868 – Zakup przez Ludwika Kozłowskiego dawnego folwarku na Zarzeczu. Pierwsze próby poszukiwania głębinowych złóż węgla kamiennego.

1870 – Czeladź zdegradowana do rangi osady i włączona do gminy Gzichów na zasadzie ukazu cara Aleksandra II.

1874 – Zakup terenów węglonośnych przynależnych do Ludwika Kozłowskiego przez przemysłowca i arystokratę księcia Friedricha Wilhelma Eugena Hugona von Hohenlohe Öhringen. Uzyskanie przez nowego właściciela nadań górniczych „Saturn”, „Jupiter”, „Herkules”, „Angelus”.

1875 – Początek budowy kopalni „Saturn – Jupiter”.

1876 – Uzyskanie nadań „Michał” i „Ernest” przez spółkę „Ernest Kramer et Co”. Początek budowy kopalni „Ernest-Michał”.

1880, 13 IV  – Zezwolenie wydane na mocy ukazu cara Aleksandra II dla Towarzystwa Bezimiennego Kopalń Węgla „Czeladź” powstałego 3 maja 1879 w Paryżu na prowadzenie działalności eksploatacyjnej w obrębie gruntów objętych nadaniami „Ernest” i „Michał”.

1882 – 1885 – Budowa kolonii robotniczej przy dzisiejszej ul. 3 Kwietnia.

1887 – Rozpoczęcie wydobycia węgla na skalę przemysłową w kopalni „Saturn – Jupiter”.

1893 – Budowa pierwszych domów dla pracowników kopalni „Saturn – Jupiter” przy obecnej ul. 21 Listopada.

1896 – Powstanie najstarszej ochronki (przedszkola) na Piaskach utrzymywanej przez kopalnię „Ernest-Michał” przy dzisiejszej ulicy 3 Kwietnia.

1898 – Oddanie do użytkowania szpitala dla pracowników kopalni „Saturn-Jupiter”.

1898, 4 III – Tragiczny wypadek w kopalni „Saturn-Jupiter” wywołany pożarem w szybie wentylacyjnym, w wyniku którego śmierć poniosło sześciu pracowników zakładu.

1899 – Sprzedaż kopalni „Saturn – Jupiter” łódzkim przemysłowcom i sosnowieckiemu przedsiębiorcy. Zawiązanie Consortium „Saturn”.

1899 – 1908 – Posługa duszpasterska wikariusza ks. Bolesława Pieńkowskiego – inicjatora powstania wielu społecznych organizacji, prężnego realizatora idei budowy nowej świątyni.

1900, 29 IX  – Założenie Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn” SA. Powołanie Rady Zarządzającej w składzie: Karol Wilhelm II Scheibler (prezes), dr Alfred Biedermann (wiceprezes), Juliusz Teodor Heinzel, Edward Herbst, Juliusz Kunitzer, Stanisław Reicher.

1900, 1 X  – Rozpoczęcie działalności przez Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn” SA.

1900 – Zmiana nazwy kopalni „Ernest-Michał” na „Czeladź”.

1901 – Ulokowanie szkoły miejskiej w budynku przy ul. Bytomskiej 24.

1901 – 1902 – Epidemia tyfusu.

1902 – Założenie parku przy obecnej ul. 21 listopada.

1902 – Podział szkoły ogólnej na szkołę męską nr 1 i szkołę żeńską nr 2.

1902, 31 V  – Podziemny pożar w kopalni „Saturn”. Wstrzymanie wydobycia węgla na cztery miesiące.

1903 – Wybudowanie w miejscu pożaru podziemnej kaplicy ku czci św. Barbary.

1903 – Uruchomienie szybu wydobywczego „Juliusz Lair” przynależnego do kopalni „Ernest-Michał”.

1903 – Założenie Spółdzielni Spożywców „Praca” przy kopalni „Saturn”.

1903 – 1904 – Budowa centralnej stacji elektrycznej kopalni „Saturn”.

1905 – Zmiana lokalizacji prywatnej szkoły działającej przy kopalni „Saturn”. Przeniesienie placówki do dawnego domu noclegowego dla robotników znajdującego się na wzniesieniu przy obecnej ul. Katowickiej, tzw. szkoła „na Skałce”.

1905 – Uruchomienie z inicjatywy Marii Łukaszewskiej pierwszej biblioteki publicznej.

1905 – Rozpoczęcie budowy nowego kościoła.

1906, 8 V – Zamach na Wołkowa. Zabójstwo na Rynku żandarma rosyjskiego przez spiskowca o pseudonimie „Czarny Janek”, pod którym ukrywał się Bronisław Dorobczyński późniejszy burmistrz Czeladzi w latach 1935-36.

1906 – Aresztowania spiskowców czeladzkich jako pokłosie zamachu na Wołkowa. Część z nich zesłana na Sybir.

1906 – Założenie przez kopalnię „Saturn” dwóch ochronek (przedszkoli) przy ul. Bytomskiej i obecnej Katowickiej.

1906 – Utworzenie w kopalni „Saturn” pierwszych brygad straży ratunkowej.

1906 – Ulokowanie głównej siedziby Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn” SA na Saturnie.

1906 – Powstanie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” gniazdo Czeladź.

1906 – Założenie Polskiej Macierzy Szkolnej koło Czeladź.

1907, 27 VI – Powstanie Czeladzkiej Straży Ogniowej Ochotniczej.

1907 – Założenie na Piaskach z inicjatywy pracownika kopalni „Czeladź” Stefana Trząskiego Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich „Zgoda”.

1908 – Budowa przez Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn” SA Gospody Saturnowskiej będącej miejscem wypoczynku i rozrywki dla pracowników kopalni.

1908, 5 VII – Zebranie założycielskie Ochotniczej Straży Pożarnej przy kopalni „Czeladź”.

1908 – Oddanie do użytku nowego budynku szkoły przy ul. Będzińskiej 10, obiegowo nazywanej szkołą Polskiej Macierzy Szkolnej.

1908 – Rozwiązanie czeladzkiego koła Polskiej Macierzy Szkolnej.

1908 – Powstanie Czeladzkiego Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego.

1909 – Utworzenie w miejsce Polskiej Macierzy Szkolnej Polskiego Stowarzyszenia Oświatowego.

1909, 31 III – Założenie Towarzystwa Abstynentów „Przyszłość” przez dra. Stefana Falkowskiego.

1909 – Budowa Fabryki Materiałów Wybuchowych „Miedzianka” na Piaskach produkującej miedziankit wykorzystywany w przemyśle górniczym jako materiał wybuchowy.

Przełom I i II dekady XX w. – Instalacja na Rynku wolnostojącej rzeźby figuralnej św. Jana Nepomucena wykonanej przez Humberto Corradiniego.

1910 – Powołanie Domu Ludowego na bazie Gospody Saturnowskiej.

1910 – Otwarcie pierwszego ogólnodostępnego parku założonego na lewym brzegu rzeki Brynicy.

1910 – Otwarcie pierwszego kina pod nazwą „Orlątko” ulokowanego w domu Stanisława Kozłowskiego na Rynku.

1910 – Założenie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” gniazdo Piaski.

1911 – Ukończenie budowy Domu Zbornego kopalni „Saturn”.

1912 – Oddanie do użytku jadalni dla pracowników kopalni „Czeladź” przy zbiegu obecnych ulic S. Trznadla i Francuskiej.

1912 – Wybudowanie nowego budynku prywatnej szkoły kopalni „Czeladź” przy dzisiejszej ulicy T. Kościuszki.

1913 – Wybudowanie kompleksu domów dla pracowników kopalni „Czeladź” przy ul. Betonowej.

1913 – Założenie na Saturnie męskiej drużyny harcerskiej nr 5 im. S. Czarnieckiego.

1913, 8 V – Poświęcenie nowo wybudowanego kościoła.

1914, 2 VIII – Wkroczenie Niemców do Czeladzi.

1914 – Powołanie Straży Obywatelskiej dla bezpieczeństwa życia i mienia mieszkańców.

1914 – Werbunek czeladzian do Legionów Polskich.

1914, 13 XI – Uszkodzenie za pomocą materiałów wybuchowych dwóch maszyn wyciągowych pracujących w kopalni „Saturn” przez wojska niemieckie.

1914  – 1915 – Powstanie terenowej komórki Polskiej Organizacji Wojskowej.

1914 – Powstanie dwóch harcerskich drużyn żeńskich: Naczelnej Komendy Skautowej i Polskiej Organizacji Skautowej.

1915 – Odzyskanie praw miejskich na skutek rozporządzenia naczelnika zarządu przy generałgubernatorstwie.

1916 – Reaktywacja działalności Polskiej Macierzy Szkolnej. Powstanie kół w Czeladzi, na Piaskach i Saturnie.

1916 – Przekazanie w użytkowanie szpitala zakaźnego wybudowanego przez Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn” SA u zbiegu współczesnych nazw ulic Katowickiej i W. Reymonta.

1916 – Rozbiórka starego kościoła „pod lipami”.

1916, 3 V – Uroczyste obchody na okoliczność 125. rocznicy ogłoszenia Konstytucji 3 Maja.

1916, 23 VII – Utworzenie oddziału rezerwowego Czeladzkiej Straży Ogniowej Ochotniczej na Saturnie.

1917, 21 I – Uroczystość poświęcenia przez ks. Zygmunta Boratyńskiego sztandaru Polskiej Macierzy Szkolnej.

1917 – Powstanie Rady Miejskiej Opiekuńczej do opieki nad ubogimi dziećmi.

1917 – Nadanie parkowi miejskiemu imienia gen. Tadeusza Kościuszki.

1917 – Wybory komunalne z podziałem wyborców na kurie według cenzusu majątkowego i wykształcenia.

1917 – Epidemia tyfusu.

1917 – Założenie męskiej drużyny harcerskiej nr 14 im. T. Kościuszki.

1917 – Rozebranie karczmy wójtowskiej z powodu złego stanu technicznego budynku.

1917 – Strajki o podłożu ekonomicznym w kopalniach „Saturn” i „Czeladź”.

1917, 14 IX – Wypadek w kopalni „Czeladź”. Zerwanie klatki z liny, śmierć 12 górników.

1917, 14 X – Obchody kościuszkowskie w Czeladzi: wmurowanie tablicy epitafijnej ku czci gen. T. Kościuszki na jednej ze ścian ratusza, zasadzenie przy figurze św. Jana Nepomucena pamiątkowego drzewka.

1918, 21 XI – gromada robotników związana z lewicą komunistyczną usiłowała zająć salę klubową Domu Ludowego na Starej Kolonii, aby założyć tam komitet kopalniany. Zamknięta w budynku uzbrojona grupa, złożona ze strażników, urzędników i robotników związanych z endecją, otworzyła ogień, w wyniku czego zginęły cztery osoby: Andrzej Błaszkiewicz, Roman Pęciak, Piotr Szkop i Elżbieta Paczyńska. Kilka osób zostało rannych.

1918, 21 XI – w walkach o obronę Lwowa ginie Orlę Lwowskie, urodzony w 1903 roku w Czeladzi Jurek Bitschan

1919 – Czeladź znajduje się w powiecie będzińskim, w województwie kieleckim

1919, 10 X – incydent graniczny z udziałem wojsk polskich i niemieckich pod kopalnią „Saturn”, w wyniku którego życie tracą trzej żołnierze

1919, VI – wizyta gen. Hallera; Czeladź liczy 18 015 mieszkańców

1921 – rozpoczęcie regulacji Brynicy

1922, 20 VIII – wizyta Józefa Piłsudskiego na „Saturnie” i odwiedziny dawnego działacza niepodległościowego Piotra Pawła Dehnela

1922 – 23 – rozbudowa gmachu Biura Głównego Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn” przy ulicy Dehnelów

1922 – 23 – budowa Nowej Kolonii w obrębie osiedla robotniczego kopalni „Saturn”

1924 – 25 – budowa willi dyrektora Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”, obecnej siedziby Muzeum „Saturn”

1922 – 25 – rozbudowa osiedla robotniczego na Piaskach w kierunku północnym – ulice Nowopogońska, Warszawska, Krakowska, Krzywa, Brynicka, Zwycięstwa

1922 – 24 – budowa kościoła na Piaskach wg projektu francuskiego duchownego Jean-Marie Abgralla

1924, 3 IV – protest na kopalni „Czeladź”: w trakcie demonstracji górników, którzy wraz z członkami rodzin upominali się o wypłatę spóźnionej zaliczki na wynagrodzenie, dyrekcja kopalni, obawiając się poważniejszych rozruchów, wzywa na pomoc słuchaczy miejscowej Szkoły Policyjnej. Oddano strzały do tłumu, w  wyniku czego zginęło sześciu demonstrantów.

1924 – zakończenie budowy szkoły powszechnej nr 5 na Piaskach

1924 – powstanie CKS „Czeladź”

1924 – założenie Sosnowieckiej Fabryki Wyrobów Ceramiczno-Sanitarnych „Józefów” w Czeladzi

1927 – w wyborach do rady miejskiej większość zdobywają kandydaci Bloku Jedności Robotniczej, zyskując 13 na 24 mandatów – rozpoczynają się ośmiomiesięczne rządy rady miejskiej zwanej „komunistyczną”

1928, 30 III – rozwiązanie Rady Miejskiej w Czeladzi, zdominowanej przez lewicowych działaczy z bloku Jedności Robotniczej i ustanowienie komisarycznego zarządu miasta.

1928, 24 XII – pierwszy tramwaj w Czeladzi w ramach uruchomienia połączenia Będzin-Czeladź

1929 – ukończenie budowy nowego gmachu Strażnicy Ogniowej; w krótce w budynku zaczyna funkcjonować kino „Czary”

1929 – odsłonięcie pomnika poświęconego poległym w potyczce na Saturnie z 1919 roku

1930 – powstaje Uniwersytet Powszechny w Czeladzi

1932 – wykończono fasadę kościoła św. Stanisława BM

1932, 8 VIII – utworzenie spółki Towarzystwo Eksploatacji Piaski „TEP” S.A. w Czeladzi

1933, 6-11 V – wizytacja parafii czeladzkiej przez biskupa diecezji częstochowskiej, Teodora Kubinę

1935, 29 V – umiera Karol II Scheibler, jeden z założycieli Towarzystwa „Saturn”

1935 – Józef Piłsudski Honorowym Obywatelem Czeladzi

1936 – wizytacja kopalni „Saturn” przez ministra pracy Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego

1936 – oddanie do użytku mieszkańców Czeladzi parku na „Saturnie”

1937 – oddanie do użytku „Parku Jordanowskiego” na Piaskach

1938, 12 I – ks. Bolesław Pieńkowski otrzymuje tytuł Honorowego Obywatela miasta Czeladzi

1939 – zakończenie budowy szkoły powszechnej przy ulicy Milowickiej

1939, 5 IX – wkroczenie Niemców do Czeladzi

1939, XI – zburzenie przez Niemców pomnika poświęconego poległym w potyczce na Saturnie

1939 – w Czeladzi powstaje konspiracyjny Związek Orła Białego

1940, 17 VII – „krwawa środa” – akcja represyjna zorganizowana przez okupantów niemieckich wymierzona w miejscową ludność

1940 – wyburzenie synagogi przy ulicy Milowickiej

1940, 29 XII – wybuch w Łaźni Miejskiej, która stanowiła magazyn materiałów wybuchowych organizacji niepodległościowej – Związku Orła Białego. 29 grudnia 1940 roku nastąpiła eksplozja, w której wyniku zginęło 5 osób. Jej bezpośrednim skutkiem były represje wobec członków ZOB i ich rodzin.

1941 – wyburzenie ratusza na czeladzkim rynku

1941 – przeobrażenia przestrzenne w obrębie ulicy Bytomskiej-Będzińskiej-Grodzieckiej. Ich konsekwencją były duże wyburzenia dotychczasowej tkanki miejskiej.

1943, 10 III – niemiecki Główny Urząd Powierniczy Wschód odkupuje całość majątku Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”

1943, 14 IV – całkowite zamknięcie czeladzkiego getta

1943, 19 V – likwidacja getta w Czeladzi i przepędzenie jego mieszkańców do getta będzińsko-sosnowieckiego

1943, 11/12 VIII – akcja „Oderberg”. Akcja represyjna ukierunkowana na likwidację podziemia niepodległościowego. W wyniku aresztowania całych rodzin doszło do rozdzielenia rodziców i dzieci, które skazana na prawie dwuletnią tułaczkę po obozach karnych.

1945, 27 I – wkroczenie Armii Czerwonej do miasta

1945, 19 II – powrót z obozu w Potulicach dzieci rozdzielonych z rodzicami podczas akcji „Oderberg” do Czeladzi

1945, 17 VIII – dwóch Żydów ocalałych z Holokaustu, Marian Grossman i Szlamek Gelbard – zostało zamordowanych w Czeladzi

1946 – nacjonalizacja kopalń „Czeladź” i „Saturn”

1948, 8 III – ostatni pochówek na cmentarzu żydowskim przy ulicy Będzińskiej

1950 – zmiana nazwy kopalni „Saturn” na „Czerwona Gwardia”

1954 – rozpoczęcie budowy nowego szpitala

1959 –  zakończono budowę Szkoła Podstawowa nr 7 w Czeladzi im. 1000-lecia Państwa Polskiego – pierwszej wybudowanej w Polsce „tysiąclatki”, wzniesionej przy pomocy wojska i pracowników czeladzkich kopalń.

1973, 1 I – połączenie kopalni „Czeladź” z kopalnią „ Milowice”, czynnych odtąd jako kopalnia „Milowice-Czeladź”,

1976, 1 I – połączenie kopalni „Milowice-Czeladź” z kopalnią „Czerwona Gwardia”, czynnych odtąd jako KWK „Czerwona Gwardia”

1976-77 – budowa hali widowiskowo-sportowej na potrzeby

1977 – wzniesienie pomnika 50-lecia Komunistycznej Rady Miejskiej Czeladzi zwanego „pomnikiem złamanych sztandarów” autorstwa Bronisława Chromego

1983 – powstaje Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi

1988 – cmentarz żydowski zostaje uporządkowany i odrestaurowany przez Mońka Stawskiego i grupę jego przyjaciół

1989, X – powstanie czeladzkiego Miejskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”

1996 – postawienie w stan likwidacji czeladzkich kopalń

2005 – otwarcie  Galerii Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w zrewitalizowanym budynku na terenie dawnej kopalni „Saturn”

2009 – powstanie Muzeum Saturn w Czeladzi

2017 – otwarcie nowej instytucji kulturalnej „Kopalni Kultury”

Skip to content